چند سناریو برای آینده بازار سرمایه

این تحلیل گران در سناریو ریزشی معتقدند بازار آتی بورس بازار حباب زدگی در نمادهای بزرگ و صادراتی و ریزش حباب به میزان قابل‌توجه در سهام خرد ومتوسط خواهد بود. این سناریو ازآنجا نشات می‌گیرد که سهم‌های خرد و متوسط بعد از افزایش نرخ دلار و برای جذب بیشتر نقدینگی دچار نوسانات شدید شده و دچار حباب زدگی شدند. تحلیلگران معتقد حفظ چندماهه این حباب‌ها باعث خواهد شد سهام صادراتی که همواره در برابر جذب نقدینگی هیجانی مصون بودند دچار حباب زدگی شوند؛ بنابراین به عقیده این کارشناسان بازار سرمایه در روزهای آتی شاهد دو رویکرد کوتاه‌مدت و میان‌مدت خواهد بود.

در این سناریو بازار سرمایه در کوتاه‌مدت با ادامه روند حباب زدگی جاذب نقدینگی‌ها جدید و بی‌شماری خواهند بود و این حالت حباب گونه در طی ماه‌های آتی در میان‌مدت به‌واسطه عدم پایداری شرایط ریزش خواهد داشت.

اگر پیش‌بینی‌ها این عده درست تلقی شود بازار سرمایه در روزهای آتی در انتظار رشد 400 هزار واحدی خواهد بود. چراکه این شاخص طی ماه‌های آتی روی رنج 328 واحدی بوده است.

اما به نظر می‌رسد امکان رخ داد سناریو حبابی – ریزشی در دو مقطع کوتاه‌مدت و بلندمدت به علت وجود ایراداتی قابل‌پذیرش نباشد.

چراکه پیش‌بینی کنندگان این سناریو معتقدند رفتار بازار سرمایه دارای سبقه است و این تحلیل ناشی از رفتار این بازار در طی سال‌های 91 و 92 است.

چنانچه مستحضرید در طی سال‌های گزارش‌شده رفتار بازار نیز با حباب سرمایه‌های خرد و متوسط شروع و بعد از آلوده کردن بازارهای صادراتی و کلان دچار ریزش شد. در سال‌های مذکور بازار سرمایه پا به‌پای نرخ دلار رشد کرده و بعد از توقف رشد نرخ دلار بازار سرمایه با گشایش‌های سیاسی و اقتصادی به رشد خود ادامه داده و بعد از شکل‌گیری این واگرایی بازار سرمایه در مقطع میان‌مدت دچار ریزش حبابی و قیمتی طولانی‌مدت شد.

معمولاً بازارها برای شکل دادن به این روندها تکراری عمل نمی‌کنند چراکه شرایط کنونی کشور به‌هیچ‌عنوان با سال‌های 92 قبال مقایسه نیست. در ثانی روندهای روتین و تکراری همواره قابل پیش‌بینی هستند و اگر بازاری همانند بازار سرمایه که بازاری فعال و پرتحرک است قابل پیش‌بینی بود قابلیت جذب سرمایه‌های خرد به شکل کلان را نداشت. به یاد باور داشته باشیم عدم پیش‌بینی باعث شده این بازار برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد؛ و سرمایه‌گذاران برای جذب سود‌های زودبازده و کلان به سمت این بازار جذب شوند؛ بنابراین نقطه‌ضعف این سناریو را می‌توان در مقوله تکراری بودن دانست.

طرفداران این سناریو اغلب از بازندگان و برندگان سهام‌دار سال‌های مذکور بودند و این مورد را به‌خوبی لمس کرده و آن را به سال 98 که از دو لحاظ بنیادی و پایه‌ای با سال‌های ذکرشده متفاوت است تمیم می‌دهند. این‌سو گیری رفتاری باعث شده این عده سناریو فوق را قوی‌تر از سناریوهای دیگر قلمداد کنند و اصرار به‌درستی این ایده در رسانه‌ها و اخبار دارند؛ و البته توانسته‌اند به‌واسطه این تحلیل‌ها طرفدارانی برای خود دست‌وپا کنند.

اما عده دیگر در حقانیت این پیش‌بینی معتقدند ازآنجایی‌که بازار کشور در دستان بازار سرمایه بوده و این بازار در غیاب بازارهای موازی به سه علت رشد قیمت، محدودیت خریدوفروش (بازار ارز و طلا) و رکود سنگین تا پایان سال همچنان تک‌رو بوده و ریزش آن در میان‌مدت قابل‌توجه نخواهد بود.

برای این تحلیل نیز باید خاطرنشان کرد در هیچ کشوری بازار سرمایه بازار جبرانی لحاظ نمی‌شود به‌طور مثال طی سال 92 تا 96 تمامی بازارها ازجمله بازار سرمایه در رکود سنگین بود و علی‌رغم انتظارات بازار سرمایه در سال‌های ذکرشده نتوانست جاذب سرمایه‌های سرگردان باشد.

اگرچه تا حدودی می‌توان رفتار کنونی بازار سرمایه در جذب نقدینگی‌ها را به رکود سنگین بازارهای موازی بست داد اما این مورد زمانی می‌تواند صحیح باشد که بازار ارز و مسکن دچار دست‌کاری نشده باشد در حال حاضر دو بازار ذکرشده به علت نوسانات شدید دچار رکود تورمی شده و رفتار آن‌ها همانند رفتار سال‌های 92 تا 96 نیست.

برای ایراد سوم این پیش‌بینی باید گفت اگر شاخص‌های کنونی از مرز 400 هزار بگذرد دولت با چه تدبیری می‌تواند در طی ماه‌هایی که به انتخابات نزدیک می‌شود دست به اصلاحیه بزند چراکه عبور بازار سرمایه از 400 هزار واحد در دوران رکود اقتصادی منطقی نبوده و مطمئن با شروع این رکورد، ریزش سقوطی حتمی خواهد بود؛ و مطمئن این سقوط اعتراضات زیادی را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین به نظر می‌رسد قبل از این اتفاق دولت دست به اصلاحیه بزند.

اما در خصوص سناریو ریزشی باید گفت موافقان این پیش‌بینی که تحلیلگران تکنیکال بازار هستند معتقدند بازار در طی ماه‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته و نیازمند اصلاحیه سنگین است.

دلیل گفته این عده ازآنجا نشات می‌گیرد که 5 برابری شاخص هم‌وزن در یک سال و نیم گذشته و رشد 100 درصدی شاخص کل دور از روند متعارف بوده و نیازمند اصلاحیه سنگین است.

ایراد این پیش‌بینی را می‌توان در عدم تأثیرپذیری سهام بزرگ از اصلاحیه دانست تاریخ نشان داده بازار سهام کلان در برابر ریزش‌های سنگین همواره مقاوم بوده و ریزش بزرگ را به‌یک‌باره تجربه نمی‌کنند.

در ثانی با تحلیل داده‌های آماری می‌توان مشاهده کرد پی بر ای سال‌های 92 و 97 روی رنج 9 تا بالای 10 بوده که این عدد در سال جاری حدود 7.4 دهم است بنابراین وضعیت نسبت میان قیمت و درآمد هر سهم شرکت به نسبت قیمت به درآمد در طی ماه‌های اخیر چندان هم غافلگیرکننده نیست.

البته به طور کلی پی بر ای کشور زمانی ریزش داشته که بازارهای جهانی در سقف بوده درحالی‌که امسال تمامی شاخص‌های جهانی در کف قرار دارند. در حال حاضر تمامی کانی‌ها و نفت جهانی ریزش سنگین داشتند.بنابراین در یک کلام می توان گفت سناریو سقوط قابل دفاع نیست.

راه سوم بازار سرمایه طی مسیر با ریزش‌های بسیار لاک‌پشتی است. این سناریو را می‌توان سناریو محتمل دانست و شامل اصلاحیه بلندمدت است. این اصلاحیه با ریزش‌های 10 درصدی و در بازه‌های 5 تا 6 ماهه قابل‌اجرا است در این سناریو صنایع کلانی که پی بر ای زیر 5 درصد می‌تواند طلایه‌دار رونق بازار سرمایه بعد از اصلاحیه باشند.

همچنین در این سناریو دولت می‌تواند با نگرش جامع به نرخ ارز شناور و بهره بانکی دست به اصلاحیه لاک‌پشتی قابل پیش‌بینی‌شده دست بزند.

این سناریو محتمل به سه علت نزدیکی به انتخابات، ثبات نسبتی اقتصاد کشور و عدم اطمینان از آینده می‌تواند نگاه صحیح‌تری به مقوله مسیر بازار سرمایه در روزهای آتی باشد.